Szczawno-Zdrój

Współrzędne: 50°47'58" N 016°15'18" E

Szczawno-Zdrój to miasto i gmina w województwie dolnośląskim, w powiecie wałbrzyskim, położone w Górach Wałbrzyskich (Sudety Środkowe). W latach 1975-1998 miasto administracyjnie należało do województwa wałbrzyskiego. Według danych z 30 czerwca 20042, miasto miało 5544 mieszkańców. Znany ośrodek uzdrowiskowy..

Historia

Jest jednym z najstarszych uzdrowisk na Dolnym Śląsku. Miasto bogate jest w wody lecznicze, szczawy wodorowęglanowo-sodowo-wapniowo-magnezowe, których można napić się w Pijalni Wód Mineralnych "Mieszko" bądź zakupić w plastikowych butelkach 0,5 1 i 1,5l wodorowęglanowo-sodowo-wapniowo-magnezowe: "Młynarz", "Dąbrówka", "Mieszko" i " Marta. Po raz pierwszy zbadał i potwierdził właściwości lecznicze wód nadworny lekarz Hochbergów - Caspar Schwenckfeldt w 1598 roku. Właściwości lecznicze wystepujących wód, które są wykorzystywane od stuleci i dzięki którym miasto może poszczycić się odwiedzinami takich ludzi jak: Z. Krasiński i H. Wieniawski, który tu także koncertował (stąd od 1966 roku doroczne festiwale jego imienia), Winston Churchill czy też I. Turgieniew. Warto wspomnieć, że urodził się tu Gerhart Hauptmann, laureat nagrody Nobla w 1912 r. Pierwsza wzmianka o wtedy jeszcze wsi książęcej została zawarta w "Księdze Henrykowskiej" (dokument Henryka I Brodatego) w 1221 r. Pod koniec XIII wieku włączono ją do dóbr zamku Książ. Losy wsi zmieniały się wraz z dziejami zamku. Początkowo wieś należała do księstwa wrocławskiego. W 1392 roku, po śmierci ks. Agnieszki, żony Bolka II, "Szczawno" przeszło w ręce króla czeskiego Wacława. W 1410 roku wykupił je Janko z Chociemic z rąk braci Conrada i Albrechta Salzbornów. Od roku 1464 "Szczawno" wraz z Książem ponownie przechodzi w ręce króla czeskiego. W 1509 roku posiadłość nabył Conrad von Hochberg, którego potomkowie dziedziczyli Szczawno do 1931 roku. Prawa miejskie Szczawno-Zdrój uzyskało w 1945 roku - nazywało się wówczas Solice Zdrój. Taką nazwę nosiło od 1945 do 1946 r.

Położenie

Szczawno-Zdrój jest atrakcyjnie położonym miastem z bogatą szatą roślinną. Zalesione zbocza otaczających wzniesień i dość głęboko wcięte dolinki stanowią o atrakcyjności terenów widokowych i wypoczynkowych. Około 60% powierzchni zajmują tereny zielone: lasy, pastwiska i łąki oraz sady. W uzdrowisku znajdują się dwa parki utrzymane w stylu angielskim (Zdrojowy i Szwedzki - 26,5 ha) z bogatą roślinnością rodzimą i aklimatyzowaną (ok. 180 gatunków) wśród której wiele drzew i krzewów to pomniki przyrody (130). Na szczególną uwagę zasługują różaneczniki i azalie - z przepięknymi kwiatami w okresie wiosennym. Parki powstały na przełomie wieku XVIII i XIX. Od 1996 roku prowadzona jest rewaloryzacja parku Zdrojowego. Celem rewaloryzacji jest odtworzenie charakteru parku z końca XIX wieku, kiedy to cieszył się największą popularnością.

Gospodarka

-użytki rolne (grunty orne, sady, łąki trwałe, pastwiska trwałe) - 546 ha
-grunty pod lasami i zadrzewieniami - 725 ha
-grunty zabudowane i zurbanizowane - 129 ha
-tereny komunikacyjne - 81 ha
-grunty pod wodami - 3 ha
-tereny pozostałe - 3 ha


Transport

Łączna długość dróg na terenie miasta wynosi 23,22 km. Z tego 6 km to drogi wojewódzkie, podlegające Dolnośląskiemu Zarządowi Dróg Wojewódzkich we Wrocławiu. Są to ulice: Solicka, Kolejowa, Ułanów Nadwiślańskich, Mickiewicza, Sienkiewicza, Chopina i Łączyńskiego. Pozostałe drogi mają charakter dróg lokalnych a utrzymaniem ich zajmuje się Urząd Miejski.

Kontrowersje w sprawie nazwy

Nazwy miejscowości i ich części ustalane są przez Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji, który, po zasięgnięciu opinii Komisji Nazw Miejscowości i Obiektów Fizjograficznych, publikuje wykazy nazw oraz ogłasza ich zmiany w Dzienniku Ustaw. Tak ustalone nazwy są oficjalnymi nazwami urzędowymi. Wszystkie inne formy nazw są nazwami potocznymi. Nazwa miejscowości Szczawno-Zdrój pisana z łącznikiem (dywizem) jest właśnie formą zatwierdzoną urzędowo.Forma nazwy pisana bez łącznika, tzn. Szczawno Zdrój, jest natomiast formą potoczną. Do niedawna forma Szczawno Zdrój była jednak podawana jako poprawna przez słowniki języka polskiego (np. przez "Nowy słownik ortograficzny PWN"). Powstawał przez to rozdźwięk pomiędzy formą urzędową nazwy tego miasta, a formą słownikową. Jednak te różnice przestały istnieć w 2004 roku. Wtedy to Rada Języka Polskiego uchwaliła, że dwuczłonowe nazwy wszystkich miejscowości z członem "Zdrój" występującym na drugim miejscu, należy pisać z łącznikiem, co znaczy, że również z językowego punktu widzenia obecnie jedyną poprawną formą jest Szczawno-Zdrój.

Zabytki

Ważniejsze zabytki:
1. Pawilon handlowy,
2. Teatr
3. Klub Kuracjusza,
4. Pijalnia.
5. Hala spacerowa,
6. Muszla koncertowa,
7. Altana nad źródłem
Zespół zabudowań zdrojowych
- zespół szybu Tytus
- wieża widokowa wzgórza Giedymina
- Park Zdrojowy im.H. Wieniawskiego
- Park Szwedzki
- pawilon usługowo-handlowy - ul. Kościuszki 50
- willa - ul.Kolejowa 8 o Krzyż Jubileuszowy usytuowany u zbiegu ulic Wojska Polskiego i Kolejowej

Struktura powierzchni

Według danych z roku 2002, Szczawno-Zdrój ma obszar 14,87 km2, w tym:
-użytki rolne ( grunty orne i trwałe użytki zielone): 36%
-nieuzytki i obszary leśne: 64%
Miasto stanowi 2,89% powierzchni powiatu

Demografia

Dane z 30 czerwca 2004: